Καρκίνος μαστού PET-CT: Σταδιοποίηση – Ανταπόκριση – Παρακολούθηση

Το πλεονέκτημα των ραδιοισοτοπικών τεχνικών έναντι άλλων απεικονιστικών μεθόδων είναι η δυνατότητα ανάδειξης βιολογικών διεργασιών,  διαδικασία που επιτυγχάνεται με την επισήμανση ενός βιολογικού μορίου με ένα ισότοπο επιλογής που εκπέμπει γ ακτινοβολία  (γ-κάμερα)  ή ποζιτρόνια  (ΡΕΤ).  Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να απεικονίσουμε μεταβολισμό γλυκόζης, 
πολλαπλασιασμό κυττάρων, αιμάτωση ή υποξία, ανάλογα με το ραδιοφάρμακο που χρησιμοποιούμε. 


Η PET-CT  είναι απεικονιστική μέθοδος η οποία ανιχνεύει συγκέντρωση ραδιοφαρμάκων που εκπέμπουν ποζιτρόνια στο σώμα.  Είναι μια ευαίσθητη μέθοδος καθώς έχει τη δυνατότητα να ανιχνεύει μικρή ποσότητα ραδιοφαρμάκου (picomol) και έχει σαφώς καλύτερη διακριτική ικανότητα από τη γ-κάμερα. 


Το ραδιοφάρμακο που χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα είναι το φθοριωμένο μόριο της γλυκόζης (18F-FDG), το οποίο εισέρχεται στα κύτταρα με τη βοήθεια των GLUT-1  υποδοχέων,  φωσφοριλιώνεται με τη βοήθεια εξωκινάσης και παγιδεύεται εντός των κυττάρων. Η πρόσληψη της 18F-FDG εξαρτάται από τις μεταβολικές ανάγκες των κυττάρων και συνεπώς,  κύτταρα με αυξημένο μεταβολισμό,  πχ.  καρκινικά,  εμφανίζουν αυξημένη συγκέντρωση του ραδιοφαρμάκου.
  
Στον καρκίνο του μαστού ο βαθμός πρόσληψης της FDG  δεν φαίνεται να σχετίζεται με μοριακούς βιοδείκτες όπως γονιδιακές μεταλλάξεις (p-53 tumor  suppressor gene),  υπάρχει όμως συσχέτιση με τον ιστολογικό τύπο του καρκίνου, το βαθμό πολλαπλασιασμού των κυττάρων, τους GLUT-1 υποδοχείς και τον αριθμό των βιόσημων κυττάρων. 


Στην ανίχνευση του όγκου η ευαισθησία της FDG-PET  είναι ανάλογη με το μέγεθος του όγκου,  γεγονός που οφείλεται στην διακριτική ικανότητα των συστημάτων PET-CT  και την χαμηλή πρόσληψη του ραδιοφαρμάκου σε διάφορους ιστολογικούς τύπους καρκίνου.  Ωστόσο,  σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο μαστού η PET-CT μπορεί να προσδιορίσει την έκταση
της νόσου,  την ύπαρξη διηθημένων μασχαλιαίων λεμφαδένων και απομακρυσμένων μεταστάσεων. 


Η εξέλιξη καινούργιων συστημάτων απεικόνισης,  όπως η PEM  (ποζιτρονική μαστογραφία)  με υψηλή διακριτική ικανότητα,  θα επιτρέψει στο μέλλον την καλύτερη ανίχνευση των όγκων του μαστού. 


Η σταδιοποίηση των ασθενών με καρκίνο μαστού περιλαμβάνει την τοπική σταδιοποίηση  (μαστός +  μασχαλιαίοι λεμφαδένες)  και τον έλεγχο για απομακρυσμένες μεταστάσεις.  Για τους μασχαλιαίους λεμφαδένες η ευαισθησία και η ειδικότητα της PET-CT  είναι 79%  και 92%,  αντίστοιχα με 41%  και 96%  στις κλασικές απεικονιστικές μεθόδους.  Παρ’  όλα αυτά,  λόγωτης μεγάλης σημασίας της λεμφαδενικής διασποράς της νόσου στην πρόγνωση και στο σχεδιασμό της θεραπείας των ασθενών,  η PET-CT  δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ιστολογική εξέταση του λεμφαδένα φρουρού ή τον λεμφαδενικό καθαρισμό. 


Η PET-CT  είναι χρήσιμη μέθοδος στην παρακολούθηση ασθενών με μεταστατικό καρκίνο μαστού. Είναι πιο ευαίσθητη στον εντοπισμό τοπικών και απομακρυσμένων μεταστάσεων από ότι οι κλασικές απεικονιστικές μέθοδοι,  έχοντας επιπλέον το πλεονέκτημα της ολόσωμης απεικόνισης σε μία μόνο εξέταση. 


Στην ανάδειξη των απομακρυσμένων μεταστάσεων η ευαισθησία, η ειδικότητα και η ακρίβεια της PET-CT  είναι 97%, 82%  και 90%,  έναντι 84%, 60%  και 74% των κλασικών απεικονιστικών μεθόδων. 


Οι συχνότερες μεταστάσεις αφορούν λεμφαδένες, πνεύμονες, ήπαρ και οστά. 


Η PET-CT  υπερέχει στην ανάδειξη μεταστάσεων στο μεσοθωράκιο και στους έσω μαστικούς λεμφαδένες.  Όσον αφορά τις οστικές μεταστάσεις,  παρ’  όλο που η FDG PET  είναι μια καλή μέθοδος ωστόσο έχει χαμηλή ευαισθησία στις οστεοσκληρυντικού τύπου αλλοιώσεις. Ένα καινούργιο ραδιοφάρμακο, το F18 fluoride  αναδεικνύει τόσο τις οστεοσκληρυντικού τύπου όσο και τις οστεολυτικού τύπου αλλοιώσεις. Παρ’ όλο που η PET με F18 fluoride είναι η
πιο ευαίσθητη μέθοδος στην ανίχνευση οστικών μεταστάσεων,  στον καρκίνο του μαστού η καλύτερη λύση θεωρείται ο συνδυασμός της FDG-PET  με το σπιθηρογράφημα οστών.    


Η PET-CT παίζει σημαντικό ρόλο στην επιλογή της θεραπείας σε ασθενείς με αποδεδειγμένη ή πιθανή μεταστατική νόσο,  καθώς και στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία.  Στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο μαστού όπου χρησιμοποιείται η εισαγωγική  (νέο-επικουρική)  χημειοθεραπεία,  η PETCT  έχει τη δυνατότητα να διακρίνει τους ασθενείς που ανταποκρίνονται στη θεραπεία από τους μη ανταποκρινόμενους ασθενείς,  καθώς μετράει μεταβολισμό κυττάρων.


Μείωση του βαθμού πρόσληψης της FDG  σημαίνει καλή ανταπόκριση στη θεραπεία. 
Επίσης, σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιοιστρογονική θεραπεία η PET-CT είναι χρήσιμη μέθοδος καθώς διαχωρίζει τους ανταποκρινόμενους  (στους οποίους παρατηρείται αύξηση της πρόσληψης του ραδιοφαρμάκου μετά την έναρξη της θεραπείας – flare reaction) από τους μη ανταποκρινόμενους ασθενείς. 


H PET-CT  πρέπει να χρησιμοποιείται ως συμπληρωματική απεικονιστική μέθοδος,  να απαντά σε συγκεκριμένες ερωτήσεις και η χρήση της να προσαρμόζεται ανάλογα με την έκβαση της νόσου του κάθε ασθενούς. 


Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με χειρουργημένο καρκίνο μαστού στους οποίους η κλινική εξέταση και ο κλασικός απεικονιστικός έλεγχος είναι αρνητικά αλλά οι καρκινικοί δείκτες αυξάνουν, η PET-CT έχει απόλυτη ένδειξη.
Πηγή